1. Khái niệm về bán khống
Bán khống (short selling) là một chiến lược đầu tư trong chứng khoán, trong đó nhà đầu tư bán các cổ phiếu mà họ KHÔNG SỞ HỮU với kỳ vọng rằng giá cổ phiếu sẽ giảm trong tương lai. Sau khi giá cổ phiếu giảm, họ mua lại cổ phiếu đó với giá thấp hơn để trả lại cho người cho mượn và thu về lợi nhuận từ sự chênh lệch giữa giá bán và giá mua.
Bán khống thường được sử dụng bởi các nhà đầu tư chuyên nghiệp, như các quỹ đầu tư và các nhà quản lý danh mục đầu tư, nhằm kiếm lời từ sự giảm giá của cổ phiếu trên thị trường chứng khoán.
2. Cách bán khống vận hành
Giả sử rằng bạn tin giá cổ phiếu của Công ty Cổ phần Tập đoàn Đầu tư Địa ốc No Va (Mã cổ phiếu: NVL) sẽ giảm trong tương lai vì kế hoạch kinh doanh năm 2023 sẽ giảm 50% so với năm 2022.
Bạn chủ đích sẽ bán khống cổ phiếu NVL, các bước thực hiện sẽ diễn ra như sau:
- Bước 1: Liên hệ tìm đối tác cho phép bán khống
Sau khi đã xác định được cổ phiếu bán khống, bạn liên hệ với một công ty chứng khoán hoặc ngân hàng đầu tư và yêu cầu mượn 1000 cổ phiếu NVL (Giả sử rằng họ đồng ý cho bạn mượn cổ phiếu với một khoản phí mượn nhất định).
- Bước 2: Bán cổ phiếu trên thị trường
Bạn bán ngay 1000 cổ phiếu NVL với mức giá 17.000 vnđ/cổ phiếu. Tổng số tiền bạn thu được sau khi bán là 17 triệu đồng (1000 cổ phiếu x 17.000 vnđ/cổ phiếu).
- Bước 3: Mua lại cổ phiếu trên thị trường
Sau một thời gian, giả sử rằng giá cổ phiếu NVL giảm xuống còn 12.000 vnđ/ cổ phiếu, như đã dự đoán.
Bây giờ, bạn mua lại 1000 cổ phiếu NVL trên thị trường chứng khoán với tổng số tiền là 12 triệu đồng (1000 cổ phiếu x 12.000 vnđ/cổ phiếu).
- Bước 4: Trả lại cổ phiếu đã bán khống
Bạn trả lại 1000 cổ phiếu NVL cho công ty chứng khoán mà bạn đã mượn trước đó, cùng với khoản phí mượn cổ phiếu.
Kết quả: Bạn đã thu được lợi nhuận từ sự chênh lệch giữa giá bán và giá mua cổ phiếu NVL, tức là 17 triệu vnđ – 12 triệu vnđ = 5 triệu vnđ (chưa trừ phí mượn cổ phiếu).
Nếu giá cổ phiếu NVL giảm càng sâu, ví dụ xuống 10.000 vnđ/cp hoặc 8.000 đ/cp thì lợi nhuận thu được của bạn sẽ càng lớn.
3. Lợi ích và rủi ro của việc bán khống
a. Lợi ích của việc bán khống
Kiếm lời từ sự giảm giá của cổ phiếu: Bán khống là cho phép nhà đầu tư kiếm lời khi cổ phiếu giảm giá, bằng cách bán trước cổ phiếu và mua lại với mức giá thấp hơn. Điều này giúp mở rộng lựa chọn đầu tư và tạo điều kiện cho nhà đầu tư đạt được lợi nhuận trong cả thị trường tăng và thị trường giảm. Đây là điều rất mới mẻ và là niềm ao ước của rất nhiều nhà đầu tư tại thị trường chứng khoán Việt Nam khi chúng ta chưa có hoạt động bán khống.
Quản trị rủi ro tốt hơn: Bán khống giúp nhà đầu tư quản lý rủi ro danh mục đầu tư của họ. Bằng cách kết hợp cả giao dịch mua (long) và bán khống (short), họ có thể giảm rủi ro tổng thể liên quan đến biến động của thị trường và từng cổ phiếu cụ thể. Khá giống với chứng khoán phái sinh, bán khống cũng giúp nhà đầu tư đa dạng hóa danh mục, giảm thiểu rủi ro bằng cách thêm vào các chiến lược mới mẻ.
Tận dụng sự biến động của thị trường: Bán khống cho phép nhà đầu tư tận dụng sự biến động của thị trường để kiếm lời. Nếu bạn tham gia đầu tư chứng khoán từ năm 2022 đổ về trước chắc sẽ không lạ lẫm với lời “tiên tri” của anh Lã Giang Trung khi Vnindex đang trên đỉnh 1.500 điểm.
Những nhà đầu tư có kinh nghiệm và thực sự xuất sắc có thể dự đoán được xu hướng giảm giá của thị trường. Họ hoàn toàn có thể tận dụng đà giảm để bán khống top cổ phiếu có vốn hóa lớn, bởi khi thị trường giảm những cổ phiếu này cũng nhiều khả năng sẽ giảm theo. Điều này giúp mở rộng cơ hội đầu tư và tạo điều kiện cho nhà đầu tư đạt được lợi nhuận trong cả thị trường tăng và thị trường giảm.
Giúp thị trường minh bạch hơn: Quay trở lại với cách vận hành của bán khống ở phần 2, khi bạn và nhiều nhà đầu tư khác thực hiện lệnh bán khống, tức là bạn đã mượn cổ phiếu của người khác và bán thẳng cổ phiếu đó trên thị trường. Chính điều này có thể sẽ tạo áp lực bán lớn và thậm chí là rất lớn nếu như bạn bán khống nhiều cổ phiếu.
Qua đó giúp giá cổ phiếu phản ánh đúng giá trị của công ty, bởi khi công ty đang bị định giá quá cao thì lực cầu bên mua để đầu tư nắm giữ lâu dài sẽ rất ít.
b. Những rủi ro gặp phải khi bán khống
Mặc dù phương thức này có thể đem lại nguồn lợi lớn nhưng rủi ro cũng rất cao, bạn phải cực kỳ cẩn trọng khi bán khống:
Sự biến động khó lường của cổ phiếu trong ngắn hạn
Trong ngắn hạn giá cổ phiếu biến động rất khó lường, không theo giá trị cổ phiếu mà chủ yếu do tâm lí đám đông. Chính nhà bác học Isaac Newton cũng từng phải thốt lên sau khi mất toàn bộ tiền vào đầu tư chứng khoán:
Tôi có thể tính toán được sự chuyển động của các hành tinh, nhưng không thể tính toán được sự điên rồ của con người.
Do đó, ngay kể cả bạn dự phóng chính xác kết quả kinh doanh và vùng giá trị hợp lý của doanh nghiệp nhưng không có gì đảm bảo giá cổ phiếu chắc chắn sẽ giảm.
Không thích hợp với những nhà đầu tư không chuyên: Bán khống là một chiến lược đầu tư phức tạp và rủi ro cao, không phải là lựa chọn tốt cho những nhà đầu tư không chuyên hay những người không có nhiều kinh nghiệm về thị trường chứng khoán. Bởi ngoài kỹ năng phân tích đánh giá doanh nghiệp bạn còn cần kỹ năng dự đoán xu hướng thị trường chính xác.
Tương tự với các cổ phiếu, cho dù có kết quả kinh doanh không được coi là tốt nhưng nếu thị trường chứng khoán giảm mạnh thì cổ phiếu đó vẫn giảm, trái với dự đoán của chúng ta. Nên những nhà đầu tư không chuyên thường không có đủ kiến thức và kinh nghiệm để thực hiện các phân tích này, dẫn đến những quyết định đầu tư sai lầm.
Và nếu bạn đang tự hỏi rằng:
Nếu thực sự bán khống hay như vậy tại sao tôi rất ít khi nghe thấy trong thực tế?
Thật đáng tiếc là tại thị trường chứng khoán Việt Nam, hiện nay việc bán khống chưa được phép thực hiện. Các quy định pháp lý và hệ thống chứng khoán tại Việt Nam cũng chưa hỗ trợ hoạt động bán khống. Việc này giúp giảm bớt những rủi ro tiềm ẩn liên quan đến hoạt động bán khống, như nguy cơ gây ra biến động đột biến giá cổ phiếu dẫn tới không phản ánh đúng giá trị công ty. Tuy nhiên trên thực tế, vẫn có khá nhiều nhà đầu tư lách luật bằng cách mượn cổ phiếu của nhóm nhà đầu tư khác.
Hiện tại, theo thông tin cập nhật được thì Bộ tài chính đang rất nỗ lực để Nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ Thị trường cận biên (Frontier market) sang Thị trường mới nổi (Emerging market) và một trong những tiêu chí không thể thiếu để nâng hạng thị trường lên Emerging market là cần cho phép bán khống! Nên rất có thể hoạt động bán khống sẽ được cấp phép tại Việt Nam trong tương lai không xa.
Do đó chúng ta cùng trang bị kiến thức đầu tư thật vững vàng, chờ đợi trong một tương lai không xa bán khống chính thức được cấp phép.
Nguồn: X-TEAM tổng hợp và biên tập
Các bài viết cùng chủ đề
